Hoại tử tủy răng: Nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị

Hoại tử tủy răng là tình trạng nghiêm trọng xảy ra khi tủy răng bị chết hoàn toàn, dẫn đến viêm nhiễm và ảnh hưởng xấu tới sức khỏe răng miệng. Tìm hiểu ngay nguyên nhân, dấu hiệu và cách điều trị hiệu quả thông qua bài viết này của True Dental để bảo vệ sức khỏe của bạn.

Hoại tử tủy răng là gì?

Hoại tử tủy răng là trạng thái nghiêm trọng khi toàn bộ mô tủy, bao gồm mạch máu và dây thần kinh bên trong răng bị tổn thương nặng hoặc chết hoàn toàn, không thể tự hồi phục. Đây là giai đoạn cuối của bệnh lý viêm tủy răng mãn tính, khi phần bảo vệ ngà và men răng không còn khả năng ngăn vi khuẩn xâm nhập, gây ra việc “thối” tủy răng thành dạng mô hoại tử.

Mặc dù lúc tủy chưa chết bạn có thể cảm thấy ê buốt hoặc đau, nhưng khi đã hoại tử hoàn toàn, răng sẽ mất cảm giác với nhiệt độ, thậm chí bạn không cảm thấy đau dù có áp lực nhẹ. Tình trạng răng bị hoại tử thường phát triển âm thầm mà không có dấu hiệu rõ ràng, gây ảnh hưởng xấu đến cấu trúc răng và sức khỏe chung của răng miệng 

Nguyên nhân gây hoại tử tủy răng

Hoại tử tủy răng thường phát sinh từ nhiều nguyên nhân nhân, khiến mô tủy chịu tổn thương nghiêm trọng và cuối cùng bị chết. Dưới đây là phần phân tích chi tiết từng nguyên nhân chính:

Sâu răng

Sâu răng kéo dài tạo điều kiện cho vi khuẩn xâm nhập dần qua men và ngà, đến khi chạm tủy sẽ gây viêm tủy, kéo theo hoại tử nếu không xử trí kịp thời. Ban đầu bệnh nhân có thể thấy đau nhói hoặc ê buốt khi ăn uống, nhưng nếu tủy đã hoại tử, cảm giác đau sẽ biến mất mặc dù tổn thương vẫn âm ỉ bên trong.

Hệ thống tuần hoàn trong ống tủy bị gián đoạn

Tổn thương như va đập mạnh, gãy hoặc nứt răng có thể làm đứt các mạch máu nhỏ cấp dưỡng cho tủy bện trong ống tủy. Khi tủy không được nuôi dưỡng, mô sẽ dần chết đi và dẫn đến hoại tử. Do đó, tình trạng răng bị hoại tử cũng thường gặp ở những người từng trải qua chấn thương răng khi còn nhỏ hoặc tai nạn.

Viêm nha chu

Viêm nha chu kéo dài có thể trở thành đường dẫn ngược để vi khuẩn lan xuống vùng chóp răng, tiến sâu vào tủy. Tình trạng này được gọi là viêm tủy ngược dòng và có thể tiến triển âm thầm đến khi tủy hoại tử mà không đi qua giai đoạn đau tủy cấp

Vệ sinh răng miệng chưa tốt

Đánh răng không đúng cách, lười vệ sinh kẽ răng hoặc ăn nhiều thực phẩm chứa đường, axit sẽ tạo môi trường thuận lợi cho vi khuẩn phát triển, gây sâu, viêm và lan tới tủy dẫn đến hoại tử. Việc này đặc biệt nguy hiểm nếu bệnh nhân có thêm các thói quen nghiến răng hoặc ăn uống bất hợp lý.

Răng bị nứt hoặc vỡ

Răng nứt vỡ do chấn động từ bên ngoài làm tổn thương lớp ngà, có thể làm lộ tủy. Khi tủy bị phơi nhiễm, vi khuẩn dễ dàng xâm nhập gây viêm, hoại tử nếu không được xử lý sớm.

Nguyên nhân khác

Ngoài các nguyên nhân kể trên, một số yếu tố như thủ thuật nha khoa không đúng kỹ thuật, chấn thương do chỉnh nha, hoặc ngộ độc hóa chất (thuỷ ngân, chì) cũng có thể gây tổn thương tủy, dẫn đến hoại tử

Dấu hiệu tủy răng bị hoại tử

Hoại tử tủy răng thường phát triển âm thầm, tuy nhiên vẫn có các dấu hiệu đặc trưng giúp người bệnh nhận ra sớm. Việc nhận biết sớm các dấu hiệu tủy răng bị hoại tử sẽ giúp bạn chủ động hơn trong việc bảo vệ răng  miệng và tránh những biến chứng nguy hiểm.

Dưới đây là những biểu hiện phổ biến và cách phân biệt chúng:

• Mất cảm giác với nhiệt độ và lực tác động: Khi tủy đã chết, răng không phản ứng với nhiệt độ nóng, lạnh hay áp lực nhai. Đây là dấu hiệu quan trọng nhất cho thấy tủy không còn sống
• Răng đổi màu: Ban đầu răng có thể ngả vàng, sau đó lan tới nâu, xám hoặc đen do mô tủy bị thoái hóa và mạch máu bị vỡ bên trong răng.
• Hôi miệng và chảy dịch: Dịch tủy hoại tử có thể thoát ra qua lỗ rò ở chân răng, tạo mùi hôi dai dẳng dù đã vệ sinh kỹ. Có thể kèm theo sưng nướu, xuất hiện mủ nhẹ quanh chân răng.
• Đau khi nhai hoặc chạm nhẹ: Một số trường hợp khi tủy răng đang tiến đần đến giai đoạn hoại tử thì có thể gây cảm giác đau âm ỉ hoặc cảm thấy áp lực khi nhai, đặc biệt là khi xuất hiện áp xe quanh chân răng.
• Sưng, áp xe, mủ quanh nướu: Nếu nhiễm trùng phát triển, bệnh nhân có thể gặp triệu chứng viêm lan ra nướu, sưng má, chỗ chân răng xuất hiện áp xe, lỗ dò mủ.
• Răng lung lay, giảm chức năng nhai: Răng hoại tử kéo dài có thể bị lung lay, chức năng nhai suy giảm rõ khi mô nâng đỡ và chân răng bị tổn thương

Biến chứng khi hoại tử tủy răng

Hoại tử tủy răng không chỉ làm chết phần mô tủy mà còn gây ra những hậu quả nghiêm trọng nếu không được điều trị kịp thời. Dưới đây là các biến chứng phổ biến theo mức độ ảnh hưởng và diễn tiến bệnh lý:

Nang chân răng

Khi tủy chết, vi khuẩn có thể tích tụ quanh chân răng, hình thành nang hoặc u hạt. Ban đầu, nang chân răng không gây đau, nhưng nếu phát triển lớn sẽ khiến nướu sưng, chảy mủ, răng lung lay và có thể mất răng nếu không can thiệp kịp thời.

Nhiễm trùng xương hàm

Vi khuẩn từ phần tủy hoại tử có thể lan vào xương hàm, gây viêm xương (viêm mô tế bào, áp xe xương hàm). Nếu không điều trị, viêm xương hàm có thể dẫn tới tiêu xương, sưng hạch, sốt cao, thậm chí áp xe vùng mặt và nguy cơ suy giảm chức năng ăn nhai.

Mất răng

Trong giai đoạn cuối, hoại tử tủy răng khiến cấu trúc nâng đỡ răng (xương, nướu, dây chằng) bị tổn thương, khiến răng bị lung lay, mất khả năng đứng vững và cuối cùng là rụng. Việc mất răng ảnh hưởng trực tiếp đến khả năng ăn nhai và gây mất thẩm mỹ,

Nhiễm khuẩn toàn thân

Trong các trường hợp nặng, nhiễm trùng có thể lan sâu, gây áp xe cổ, viêm mô tế bào, nhiễm trùng huyết hoặc áp xe nơi khác như xoang, não… Các biến chứng này có thể đe dọa tính mạng nếu không được can thiệp kịp thời .

Các giai đoạn dẫn đến hoại tử tủy răng

Hoại tử tủy răng không xảy ra ngay lập tức mà tiến triển qua nhiều giai đoạn. Nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời, tổn thương sẽ âm thầm lan rộng, làm chết toàn bộ mô tủy bên trong răng và gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng.

Dưới đây là ba giai đoạn phổ biến trong tiến trình dẫn đến hoại tử tủy răng:

Viêm tủy có hồi phục

Giai đoạn đầu tiên và nhẹ nhất, thường chỉ gây ê buốt thoáng qua khi gặp thức ăn, đồ uống nóng lạnh. Cơn đau nhanh hết chỉ sau vài giây khi tác nhân kích thích biến mất. Ở giai đoạn này, nếu làm sạch phần tủy viêm và trám răng đúng lúc, tủy vẫn có thể lành lại mà không cần lấy tủy.

Viêm tủy không hồi phục

Khi vi khuẩn vẫn tiếp tục tấn công vào mô tủy mà không được can thiệp điều trị, viêm tủy sẽ trở nên nghiêm trọng hơn và không còn khả năng hồi phục. Giai đoạn này bệnh bắt đầu cảm nhận cơn đau răng dữ dội hơn, âm ỉ kéo dài hoặc đau tự phát ngay cả khi không có tác động nào.

Cơn đau thường tăng lên vào ban đêm, có thể lan sang vùng thái dương, tai hoặc nửa mặt, gây mất ngủ và ảnh hưởng đến sinh hoạt hằng ngày. Ở giai đoạn viêm tủy không hồi phục, mạch máu trong buồng tủy đã bị chèn ép, làm gián đoạn dòng máu nuôi dưỡng, dẫn đến mô tủy bị hoại tử dần. Nếu không điều trị nội nha, tổn thương sẽ tiếp tục lan rộng, gây nguy cơ chết tủy.

Hoại tử và chết tủy

Khi tủy đã bị phá huỷ hoàn toàn, dây thần kinh ngừng truyền tín hiệu đau. Lúc này, răng không còn cảm giác nóng lạnh, nhưng có thể biểu hiện qua sự thay đổi màu sắc (xám, vàng nâu), mùi hôi do dịch tủy rò rỉ, hoặc lỗ dò ở chân răng. Đây chính là giai đoạn hoại tử tủy răng.

Nếu không được điều trị đúng lúc, tình trạng hoại tử tủy răng có thể lan xuống vùng quanh chóp chân răng, gây viêm chóp, áp xe, hoặc thậm chí làm tiêu xương hàm. Lúc này, răng buộc phải được điều trị nội nha kỹ lưỡng hoặc nhổ bỏ nếu không thể bảo tồn.

Hoại tử tủy răng có đau không?

Giai đoạn hoại tử tủy răng thường không gây đau rõ rệt, vì mô tủy bên trong đã chết và các dây thần kinh không còn hoạt động. Đây là lý do nhiều người lầm tưởng răng đã “hết bệnh” khi cơn đau biến mất, trong khi thực tế, tình trạng đang tiến triển âm thầm và nguy hiểm hơn.

Trước khi tủy chết hoàn toàn, người bệnh có thể trải qua giai đoạn đau nhức dữ dội do viêm tủy không hồi phục. Nhưng khi đã sang giai đoạn hoại tử, cảm giác đau có thể không còn, hoặc chỉ xuất hiện khi có biến chứng như:

• Viêm quanh chóp răng
• Áp xe răng
• Sưng nướu, có mủ
• Đau nhức lan rộng khi nhiễm trùng lan ra xương hàm hoặc mô mềm xung quanh

Tóm lại, hoại tử tủy răng ban đầu có thể không đau, nhưng đó không phải là dấu hiệu tốt. Tình trạng này cần được điều trị kịp thời để tránh các biến chứng nặng hơn như nhiễm trùng lan rộng hoặc mất răng vĩnh viễn

Cách chẩn đoán răng bị hoại tử tủy

Để xác định chính xác răng đã bị hoại tử tủy hay chưa, bác sĩ nha khoa thường kết hợp giữa thăm khám trực tiếp, xét nghiệm hình ảnh và kiểm tra tủy. Cách chẩn đoán phổ biến bao gồm ba bước sau:

Khám lâm sàng

Bác sĩ bắt đầu bằng cách kiểm tra tổng thể khoang miệng, quan sát các dấu hiệu bất thường như thay đổi màu răng, sưng tấy hoặc lỗ dò ở nướu.  

Trong quá trình khám, bác sĩ sẽ dùng dụng cụ gõ nhẹ vào răng và hỏi bệnh nhân về cảm giác đau. Nếu răng không phản ứng khi gõ hoặc thử lực, rất có thể tủy đã chết.

Chụp ảnh X quang

Chụp X‑quang (cận chóp hoặc toàn cảnh) giúp bác sĩ xác định xem có vùng tối quanh chóp răng hay không. Nếu có thì đây dấu hiệu của hoại tử tủy và viêm quanh chóp mãn tính. Hình ảnh X‑quang sẽ cho thấy rõ các tổn thương ở xương xung quanh chân răng, giúp phân biệt giữa hoại tử tủy và những vấn đề nha khoa khác.

Thử tủy răng

Bác sĩ tiến hành đo độ nhạy cảm tủy bằng các phương pháp sau:

• Thử nhiệt (nóng/lạnh): Dùng bình lạnh Endo‑Ice hoặc cao su nóng để kích thích răng. Nếu răng không phản ứng với lạnh hoặc nóng, nhiều khả năng tủy đã bị hoại tử.
• Thử điện (EPT): Thiết bị tạo xung điện nhẹ vào răng. Nếu bệnh nhân không cảm nhận gì, điều đó chứng tỏ tủy răng đã chết hoàn toàn.

Tủy răng bị hoại tử có thể tự khỏi không?

Câu trả lời là không. Khi tủy răng đã bị hoại tử, tức là mô tủy bên trong răng đã chết hoàn toàn, thì không còn khả năng tự hồi phục như các mô khác trong cơ thể.

Tủy răng là nơi chứa mạch máu và dây thần kinh nuôi dưỡng răng. Một khi nguồn nuôi này bị phá huỷ, răng mất đi sự sống và trở thành “răng chết”. Tình trạng hoại tử nếu không được điều trị sẽ tạo điều kiện cho vi khuẩn phát triển, dẫn đến nhiều biến chứng nghiêm trọng cho sức khoẻ răng miệng và toàn thân. 

Chính vì vậy, khi phát hiện dấu hiệu hoại tử tủy răng, cần đến nha khoa càng sớm càng tốt để điều trị. Phương pháp thường được áp dụng là lấy tủy răng (điều trị nội nha), hoặc nhổ bỏ răng nếu không thể bảo tồn.

Phương pháp điều trị hoại tử tủy răng

Khi tủy răng đã bị hoại tử, chỉ còn hai lựa chọn điều trị hiệu quả: điều trị nội nha để bảo tồn răng, hoặc nhổ răng khi không thể phục hồi. Dưới đây là chi tiết từng phương pháp:

Điều trị nội nha

Điều trị nội nha (hay còn gọi là lấy tủy răng) là cách ưu tiên để chữa trị tình trạng hoại tử tủy răng nếu răng còn đủ cấu trúc để bảo tồn. Quy trình bao gồm:

• Gây tê và mở ống tủy: Bác sĩ gây tê tại chỗ rồi khoan lỗ trên răng để tiếp cận buồng tủy; sau đó loại bỏ hoàn toàn phần tủy đã chết cả ở thân và chân răng
• Vệ sinh ống tủy và trám kín: Sau khi làm sạch tận gốc, nha sĩ tạo hình ống tủy và trám kín bằng chất trơ như gutta‑percha, ngăn vi khuẩn xâm nhập trở lại
• Phục hình răng sau điều trị: Do răng đã mất nguồn nuôi dưỡng nên dễ giòn. Thường bác sĩ khuyến nghị bọc mão sứ để tăng độ bền lâu dài

Phương pháp nội nha đạt tỷ lệ thành công cao, khoảng 90 % răng được giữ lại có thể sử dụng ổn định trong 8 – 10 năm, đặc biệt khi đã được phục hình chắc chắn.

Nhổ răng

Nếu răng bị hoại tử nghiêm trọng, không thể bảo hộ, bác sĩ có thể chỉ định nhổ bỏ. Các trường hợp cần nhổ răng gồm:

• Răng vỡ lớn, không đủ mô để làm phục hình sau nội nha
• Tủy hoại tử lan rộng dẫn đến viêm quanh chóp, áp xe, hoặc viêm xương vùng quanh răng
• Răng lung lay, gãy, yếu do thiếu dinh dưỡng sau hoại tử

Sau khi nhổ, bác sĩ thường khuyên trồng răng thay thế như cấy ghép Implant để hạn chế tiêu xương hàm, mất thẩm mỹ và ảnh hưởng răng kế cận.

XEM THÊM:

• Tủy răng là gì? Cấu tạo, tác dụng và tâm quan trọng của tủy răng
• Chữa tủy răng mất bao lâu? 5 yếu tố ảnh hưởng thời gian lấy tủy
• Quy trình lấy tủy răng chuẩn Y khoa với 7 bước

Hoại tử tủy răng là tình trạng nguy hiểm, cần được phát hiện và điều trị kịp thời để tránh biến chứng như áp xe, mất răng hay viêm lan rộng. Nếu bạn nhận thấy các dấu hiệu bất thường như răng đổi màu, đau âm ỉ hoặc mất cảm giác, hãy liên hệ ngay nha khoa uy tín càng sớm càng tốt để được bác sĩ thăm khám và chữa trị kịp thời.